Pracownikowi przysługuje prawo do płatnego, nieprzerwanego urlopu w każdym roku pracy. Nie może się go zrzec. Długość urlopu wypoczynkowego jest zależna od stażu pracy. Zgodnie z kodeksem pracy, osoba, która nie przepracowała 10 lat, będzie miała do wykorzystania 20 dni urlopowych, natomiast po 10 latach pracy będzie należało się jej już 26 dni. Jak obliczyć długość stażu urlopowego? Jak liczyć urlop, gdy pracownik zatrudniony jest na cały etat, a jak, gdy na pół etatu?
Na liczbę przysługujących dni urlopu wpływ przede wszystkim ma praca podjęta u obecnego pracodawcy, ale również u wcześniejszych pracodawców (bez względu na ewentualne przerwy w zatrudnieniu oraz rodzaj wypowiedzenia umowy bądź umów pracę). Do tzw. stażu urlopowego wlicza się m.in.: przebywanie na urlopie bezpłatnym (również szkoleniowym), czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych, praca w gospodarstwie rolnym, odbyta czynna służba wojskowa, jak też służba wojskowa zawodowa, pełnienie służby funkcjonariusza bądź policjanta. Zwiększenie stażu pracy można uzyskać również dzięki pracy w formie nakładczej (tzw. praca chałupnicza).
Duży wpływ na to, ile pracownikowi przysługuje urlopu będzie zależało od czasu nauki (zarówno w formie dziennej, jak i zaocznej czy wieczorowej). Ukończenie szkoły zawodowej bądź równorzędnej liczone jest jako maksymalnie trzy lata. Szkoła średnia zawodowa to dodatek w wysokości nie więcej niż pięć lat. W obu sytuacjach ważny jest przewidziany programem nauczania czas trwania nauki. Średnia szkoła zawodowa dla osób, które ukończyły szkołę zasadniczą to również dodanie pięciu lat. Szkoła średnia ogólnokształcąca to równowartość czterech lat stażu pracy, natomiast szkoła policealna sześciu lat. Dyplom ukończenia studiów wyższych (licencjackich, inżynierskich czy magisterskich, na jednym lub też wielu kierunkach) jest równoznaczny z ośmioma latami pracy. Należy podkreślić fakt, że okresy nauki nie sumują się. Zawsze uwzględniane jest najkorzystniejsze rozwiązanie dla pracownika. Magister studiów informatycznych, który ukończył liceum ogólnokształcące nie będzie mógł dodać czterech lat za ukończenie liceum do ośmiu lat za dyplom szkoły wyższej i pochwalić się dwunastoletnim stażem urlopowym – staż urlopowy będzie wynosił osiem lat. Po dwóch latach faktycznej pracy na pełny etat, pracownik będzie mógł cieszyć się z dodatkowych sześciu dni urlopowych, które zostaną mu dodane już w momencie uzyskania dwuletniego zatrudnienia. Jeżeli jego dwuletni staż pracy przypadnie np. w lipcu, to w sierpniu przyznane zostaną mu dodatkowe dni urlopu. Natomiast od następnego roku będzie z urlopu korzystał w pełnym wymiarze. Udokumentowanie stażu urlopowego leży po stronie pracownika. Powinien on przedłożyć swojemu pracodawcy potwierdzające staż pracy dokumenty m.in.: świadectwa pracy i dyplomy ukończenia szkół, dyplomy studiów wyższych, jak też inne istotne dokumenty, które pomogą wyliczyć dni urlopowe np. odpowiednie zaświadczenia.
Pracownik, przebywający na urlopie wypoczynkowym, ma prawo do wynagrodzenia, w takiej wysokości, jakie otrzymałby podczas wykonywania swojej pracy. Jednakże ma to zastosowanie tylko do stałych składników wynagrodzenia. Elementy zmienne można obliczać na podstawie uśrednionej płacy za ostatnie trzy (w niektórych przypadkach nawet dwanaście) miesięcy.
Urlopu wypoczynkowego udziela się w dni pracy pracownika, zgodnie z jego rozkładem czasu pracy oraz wymiarem godzinowym. Tak więc osoba, pracująca na pełny etat będzie miała do wykorzystania 208 lub 160 godzin urlopu (odpowiednio przy 26 i 20 dniach urlopowych). Natomiast umowa na pół etatu spowoduje proporcjonalne zmniejszenie przysługujących godzin urlopowych – 104 przy 26 dniach i 80 przy 20 dniach. Co z kolei może oznaczać 13 dni urlopu po 8 godzin dziennie i 10 dni też po 8 godzin. Jeśli pracownik pracuje na 1/2 etatu po 4 godziny dziennie to należeć będzie się mu 26 lub 20 dni po 4 godziny. Jeżeli pracuje np. co drugi dzień po 8 godzin to wtedy weźmie 13/10 dni po 8 godzin.
Według polskiego prawa pracownik podejmujący pracę pierwszy raz, w roku kalendarzowym, w którym rozpoczął pracę, uzyskuje prawo do urlopu wraz z upływem każdego miesiąca jego pracy, w wymiarze odpowiadającym 1/12 wymiaru urlopu, który przysługiwałby mu po przepracowaniu pełnego roku (pierwszym roku pracy osoba nabywa 1,66 dnia urlopowego w każdym miesiącu pracy). Jeżeli w roku kalendarzowym pracownik zmienił pracodawcę, u każdego z pracodawców przysługuje mu urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego czasu w danej firmie.
